قائممقام بنیاد ملی نخبگان اعلام کرد: سند تحول بنیاد ملی نخبگان بهزودی منتشر و سند راهبردی کشور در امور نخبگان هم بعد از بهروزرسانی به شورایعالی انقلابفرهنگی تقدیم میشود.
به گزارش پایگاه خبری همراه پرس به نقل از خبرگزاری ایرنا، سیدسلمان سیدافقهی در نشست اتاق تحلیل وضعیت مهاجرت با بیان اینکه سند راهبردی کشور در امور نخبگان مصوب شورایعالی انقلابفرهنگی است، افزود: در این سالها که این
سند در شورا به تصویب رسید بنیاد ملی نخبگان فراز و نشیبهای زیادی را طی کرده است و رهبر معظم انقلاب نیز نکات زیادی را به مسئولین این بنیاد متذکر شدند که یکی از آنها رسالت اصلی بنیاد ملی نخبگان و عدم واگذاری آن به دانشگاهها است.
وی یادآور شد: در واقع، ایشان اعتقاد دارند دانشگاه نمیتواند مأموریتهای بنیاد ملی نخبگان را انجام دهد. از طرفی میدان عمل نخبگان باید دانشگاه باشد؛ به همین دلیل افزایش ارتباط با دانشگاه بهعنوان یک اصل باید در دستور کار بنیاد ملی نخبگان قرار بگیرد.
قائممقام بنیاد ملی نخبگان اضافه کرد: در مجموع بنیاد مسیر روبهرشدی را طی کرده است و نسبت به گذشته اقدامات بهتری را انجام میدهد که این مهم حاصل تلاش مسئولان قبلی و به برکت نگاه ویژه رهبر معظم انقلاب به این بنیاد است؛ البته به همین میزان مسئولیت بنیاد ملی نخبگان نیز سنگین است.
سید افقهی به رویکردهای تحولی بنیاد ملی نخبگان در دور جدید اشاره و خاطرنشان کرد: بهزودی سند تحول بنیاد ملی نخبگان منتشر میشود و سند راهبردی کشور در امور نخبگان نیز بعد از بهروزرسانی به شورایعالی انقلابفرهنگی تقدیم میشود.
وی با بیان اینکه در مورد منظومه فکری رهبر معظم انقلاب در حوزه نخبگان میتوان چند جلد کتاب نوشت، اظهار داشت: اهمیت جایگاه نخبگان در نگاه معظمله به حدی است که ایشان در تمام این سالها هرگز دیدار سالانه خود با نخبگان را لغو نکردند و همواره نیز نتایج این جلسه را پیگیری میکنند.
قائممقام بنیاد ملی نخبگان افزود: این بنیاد یک نهاد فرادستگاهی، ناظر، سیاستگذار، تنظیمگر و تسهیل گر در حوزه نخبگان است که امروزه بهخوبی میتوان در بیانات مقام معظم رهبری اهمیت آن را به دلیل جایگاه و انتظاراتی که ایشان از جامعه نخبگان در تمدنسازی نوین اسلامی دارند، درک کرد.
پیشرانی نخبگان در تمدنسازی نوین اسلامی
سید افقهی به نقش پیشرانی نخبگان در تمدنسازی نوین اسلامی اشاره و تأکید کرد: به فرموده رهبر معظم انقلاب توجه به فضای نخبگانی یک واجب غیرقابلاجتناب در راستای نیل به تمدنسازی نوین اسلامی است و امروز که کشور راه زیادی را طی کرده و به قله نزدیک است، مسئولیت نخبگان نیز بیبدیل است.
وی تأکید کرد: در سند راهبردی کشور امور نخبگان در حکمرانی نخبگان چهار شأن سیاستگذاری، تنظیمگری تسهیلگری و تصدیگری برای بنیاد ملی نخبگان در نظر گرفته شده است که البته تصدیگری باید به دانشگاه و مراکز علمی واگذار شود و در بخش سیاستگذاری در لایه اجرایی نیز بنیاد ملی نخبگان باید ذیل سیاستهای کلان شورایعالی انقلابفرهنگی فعالیت کند. از طرف دیگر، بنیاد ملی نخبگان باید ارتباط هدفمندی با نهادها و دستگاههای مرتبط شکل دهد و ضمن تعیین نقش و سهم نخبگان در اثربخشی و حل مسائل کشور، برای تحقق این هدف پیگیری و مطالبهگری لازم را از آنها انجام دهد و در نهایت ضمن ارزیابی، گزارش لازم را به نهادهای بالادستی ارائه دهد.
قائممقام بنیاد ملی نخبگان به نقش تسهیلگری این بنیاد اشاره کرد و یادآور شد: بنیاد در سالهای گذشته در بخش حمایت از جامعه نخبگانی، طرحها و برنامههای متعددی داشته است و اغلب فعالیتهای این بنیاد در این حوزه متمرکز بوده است.
بنیاد از بایدهای خود حتی در مرحله شناسایی نیز بسیار دور است
بر اساس اعلام بنیاد ملی نخبگان؛ سید افقهی با تشریح شاخصهای تحولی در دوره اخیر، شناسایی فعال را یکی از ارکان اصلی فعالیتهای بنیاد ملی نخبگان در دور جدید دانست و گفت: در پایگاههای اطلاعاتی بنیاد ملی نخبگان تنها افرادی حضور دارند که بهصورت خوداظهاری برای استفاده از یکی از تسهیلات این بنیاد ثبتنام کردهاند. این در حالی است که اگر تنها ۱۰ درصد از کل جامعه جوان و پویای کشور در زمره مستعدان قرار بگیرند، آمار بسیار بالاتر از این خواهد بود.
وی ادامه داد: بهعنوان نمونه در کشور هفت میلیون و ۲۰۰ هزار دانشآموز مشغول به تحصیل هستند و این یعنی ۷۰۰ هزار نفر از این افراد در زمره مستعدان برتر قرار میگیرند. مقایسه بانک اطلاعاتی بنیاد ملی نخبگان با ظرفیت کشور در حوزه نخبگانی بهخوبی نشان میدهد بنیاد از بایدهای خود حتی در مرحله شناسایی نیز بسیار دور است و علت آن فقدان مکانیزم صحیح برای شناسایی فعال نخبگان است.
لزوم شناسایی استعدادهای برتر در مناطق دورافتاده و کمبرخوردار/ نقش مهم مردمیسازی جریان نخبگی
قائممقام بنیاد ملی نخبگان با تأکید بر لزوم شناسایی استعدادهای برتر در مناطق دورافتاده و کمتربرخوردار، یادآور شد: در این مناطق بعضاً نوابغ و مستعدانی وجود دارند که به دلیل عدم دسترسی دولت به آنان استعدادشان هرگز شناسایی نمیشود؛ این در حالی است که حضرت آقا تأکید دارند حتی یک استعداد نیز نباید در جمعیت چند میلیوننفری مستعدان جوان و نوجوان کشور هدر برود.
سید افقهی به نقش مهم مردمیسازی جریان نخبگی و نقش اثرآفرین مردم در این بخش اشاره کرد و اظهار داشت: شکلدهی کانونهای مردمی نخبهپرور که تجربه موفقی نیز در کشور داشتهاند میتواند الهامبخش یک مسیر جدید باشد تا به شکل جهادی جریان نخبگی مردمیسازی شود. برای نیل به این هدف حدود ۵۰۰ کانون مردمی نخبهپرور شناسایی و توانمندسازی شدهاند تا در لایه هدایت و حمایت برنامه ملی شهاب نیز با حضور و فعالیت این کانونها در کنار مدارس و البته شبکه فراگیر در بستر مجازی اقدامات مطلوبی انجام شود.
وی توسعه حوزه نخبگان را یکی دیگر از شاخصهای تحولی در دور اخیر فعالیتهای بنیاد ملی نخبگان دانست و تصریح کرد: حوزه نخبگی محدود به علم و دانشگاه نیست و در سند راهبردی نخبگان نیز این موضوع مورد تأکید قرار گرفته است. بااینحال، اساساً برای نخبگان غیرعلمی و غیردانشگاهی حتی زیستبوم نیز تعریف نشده است و همین موضوع سبب شده بخش زیادی از استعدادهای حوزههای دیگر نیز پیرو فضای غالب بر جامعه به سمت حوزههای علمی خاصی متمایل شوند.
وی تأکید کرد: اصلاح این روند نیاز به تعریف الگو، الگوسازی و الگونمایی و در نهایت اعتباربخشی و ارزشدهی به ساحتهای دیگر نخبگی دارد و باید ضمن توسعه گفتمانی، شیوهنامههای جدید و سکوهای تازهای برای معرفی نخبگان غیرعلمی با کمک چهرههای شاخص و بخشهای مرتبط طراحی شود. یکی از اقدامات در این حوزه شکلدهی رویدادها و جشنوارههای متنوع با همکاری دستگاهها و نهادهای اجرایی است.
قائممقام بنیاد ملی نخبگان یادآور شد: مادامی که فرهنگ عمومی حوزه نخبگانی به علم و دانشگاه محدود بداند، نمیتوان انتظار تحول چشمگیری در فضای نخبگانی داشت؛ گرچه در حوزه علمی نیز هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب راه بسیار است.
ضرورت پرهیز از نگاه آماری به برنامههای نخبگانی
سیدافقهی، پیوستگی و چندبعدی بودن مسیر نخبگی را شاخص دیگر تحول برنامههای بنیاد ملی نخبگان در دور جدید دانست و گفت: مسیر نخبگی باید پیوسته و چندبعدی باشد. بااینحال، در سالهای گذشته برنامههای ارزشمند و هدفمندی برای حمایت از جامعه نخبگانی طراحی و اجرا شده بود؛ اما فقدان پیوستگی را میتوان مهمترین آفت این برنامهها دانست که این مهم سبب میشد در نهایت فرد به اثربخشی در حل مسائل کشور نرسد.
وی یادآور شد: در روند قبلی، بنیاد ملی نخبگان بیش از ۲۰ طرح حمایتی را اجرا میکرد و مشمولان با مراجعه به سایت بنیاد این طرحها را انتخاب میکردند و از تسهیلات آنها بهرهمند میشدند. بااینحال این طرحها به دلیل فقدان پیوستگی لازم، مسیر تربیتی مشخصی را دنبال نمیکردند. از طرفی، محور بسیاری از این برنامهها دانشگاه نبود.
قائممقام بنیاد ملی نخبگان پرهیز از نگاه آماری به برنامههای نخبگانی را ضروری دانست و بیان داشت: رویکرد تمام برنامههای قبلی بنیاد ملی نخبگان تربیتی بود؛ اما نگاه آماری سبب انحراف آنها در طول زمان شد. بهعنوان نمونه، درحالیکه ۷ سال از اجرای طرح شهید احمدی روشن میگذرد، تعداد این طرحها به بیش از ۷۰۰ طرح رسیده است. بااینحال، چندبرابر شدن تعداد این طرحها برونداد چشمگیری برای کشور نداشته است.
سید افقهی با تأکید بر نقش محوری استاد در دوره جدید بنیاد ملی نخبگان، گفت: بنیاد ملی نخبگان در تلاش است با توجیه دانشگاه شبکهای از اساتید نخبه متعهد تشکیل دهد تا این افراد وطندوست و امیدوار به آینده بهعنوان همکار بنیاد ملی نخبگان مستعدان برتر را در طی مسیر نخبگی راهبری کنند. دراینبین، با همکاری وزارت علوم فعالیت این اساتید در مسیر نخبگی بهعنوان یک امتیاز ویژه در آییننامه ارتقای آنان محسوب خواهد شد.
وی به اصلاح رویکردهای نخبگانی در سالهای اخیر اشاره کرد و یادآور شد: در دولت سیزدهم، دستگاههای اجرایی نگاه جامعی به حوزه نخبگان دارند که یکی از نشانههای آن برگزاری همایش ملی گفتوگوی نخبگان در وزارت کشور بود. این روند در لایههای کلان نیز ادامه خواهد داشت تا در نهایت نخبگان بهعنوان پیشرو جامعه و افرادی برخوردار از شاخصهای بالای معرفتی، شناختی علمی و ارزشی نقش پیشرانی خود را ایفا کند.
مسئلهمحوری، از شاخصهای تحولی بنیاد ملی نخبگان
قائممقام بنیاد ملی نخبگان مسالهمحوری را از شاخصهای تحولی بنیاد ملی نخبگان در دولت سیزدهم دانست و تصریح کرد: سند راهبردی کشور در امور نخبگان ضمن تقسیم کار ملی در حوزه نخبگان، بنیاد ملی نخبگان را یک نهاد تنظیمگر میداند. این یعنی دستگاهها و نهادهای دیگر باید در تعامل با بنیاد ملی نخبگان، برش نخبگانی برنامههای سالانه خود را تفاهم کنند و ما بهازای آن، بودجه سنواتی را تخصیص دهند. بنیاد ملی نخبگان در نهایت تحقق این برنامهها را مطالبه میکند و بهعنوان نهاد مطالبهگر بر عملکرد دستگاهها نظارت دارد.
سید افقهی افزود: گرچه بنیاد ملی نخبگان بودجه خود را برای برخی از حمایتهای مقتضی از نخبگان هزینه میکند؛ اما میدان اجرای برنامههای این بنیاد وزارتخانهها و دستگاههای اجرایی و خصوصی هستند. در واقع این بنیاد تلاش میکند برنامههای نخبگانی با اعتبار دستگاهها و نهادهای خصوصی و دولتی اجرا شود که البته این مهم قالبهای مختلفی دارد که تنها یکی از آنها تشکیل هیئتهای اندیشهورز در لایه حکمرانی است. اجرای پروژههای مسئلهمحور کلان در دستگاههای اجرایی و حتی اجرای پروژههای قله ساز و افتخارآفرین از دیگر میدانهای عمل نخبگان است.
وی خاطرنشان کرد: قطعاً اگر کشور زمینه را برای تحقیقات نخبگانی به معنای واقعی فراهم کند. بسیاری از نخبگان نهتنها مهاجرت نمیکنند، بلکه از تمام داشتههای خود برای پیشبرد اهداف کشور بهره خواهند گرفت؛ زیرا مهمترین نیاز امروز جامعه نخبگانی فراهم بودن زمینه لازم برای اثربخشی متناسب با شأن نخبگان است و اگر این مسئله اصلی که در بیانات رهبر معظم انقلاب در ۱۰ سال گذشته نیز بارهاوبارها تکرار شده حل شود و نخبگان حس مفیدبودن کنند قطعاً مهاجرت نخبگانی کاهش چشمگیری خواهد داشت.
راهاندازی مرکز رصد و پایش مستمر زیستبوم نخبگانی
قائممقام بنیاد ملی نخبگان راهاندازی مرکز رصد و پایش مستمر زیستبوم نخبگانی را دیگر شاخص تحولی بنیاد در دور جدید عنوان کرد و گفت: فقدان چنین مرکزی سبب بروز چالشهای بسیاری شده است بهعنوان نمونه در موضوع مهاجرت هیچ آمار دقیق و مشخصی وجود ندارد؛ چون عملاً هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست و هیچ سازوکار مناسبی طراحی نشده است.
سید افقهی ادامه داد: برای رفع این نقیصه ایجاد بانک اطلاعاتی در اساسنامه مرکز رصد مورد تأکید قرار گرفته است تا از این طریق بتوان تمام دادههای مرتبط با نخبگان از تحصیل گرفته تا اشتغال، معیشت، مهاجرت و بیمه و دیگر موارد را تجمیع و فراوری کرد و در نهایت برای ارائه گزارش حاکمیتی آماده کرد، قطعاً جمعبندی اطلاعات این بانک میتواند فضای دقیقی از حوزه نخبگان بهویژه مهاجرت نخبگان ترسیم کند البته برای این مهم میتواند ظرفیت دیگر نهادها مثل پلیس مهاجرت، اداره گذرنامه، دستگاه نظارتی و امنیتی و وزارت امور خارجه نیز استفاده کرد.
وی تصریح کرد: قطعاً حل مسئله مهاجرت در وهله اول نیازمند اطلاعات دقیق و کارشناسانه است که این مهم نیز تنها با راهاندازی مرکز رصد قابلتحقق است.
قائممقام بنیاد ملی نخبگان با بیان اینکه مهاجرت به ذات منفی نیست، گفت: اگر فرد از کشور خارج شود؛ ولی همچنان حس وطندوستی و مسئولیتپذیری داشته باشد و برای پیشرفت کشور توان خود را به کار بگیرد، در زمره مهاجرت منفی دستهبندی نمیشود. بسیاری از نخبگان ایرانی شاغل در شرکتهای مطرح دنیا و دانشگاههای معتبر بینالمللی آمادگی کافی و لازم را برای ایفای نقش در مسیر پیشرفت کشور دارند که این خود یک ظرفیت محسوب میشود.
سید افقهی خاطرنشان کرد: امید است دولت سیزدهم که به فرموده رهبر معظم انقلاب دو عامل خواستن و توانستن را توأمان دارد، بتواند شیب تند و خیز و جهش علمی لازم برای پیشرفت کشور را محقق کند.
بیشتر بخوانید:
- راهکارهای جدید برای نخبگان کشور؛ بنیاد ملی نخبگان به دنبال ارتقای شایستهسالاری و توسعهی مسیر نخبگانی
- هشدار دهقانی فیروزآبادی در تلکام ۱۴۰۲: خطر مهاجرت نخبگان، گریبانگیر اقتصاد دیجیتال ایران
- ضرورت تنوع «سفیران بنیاد ملی نخبگان در دانشگاهها» از تمامی اقشار، طیفهای فکری و دانشگاهی
- رییس بنیاد ملی نخبگان: بنیاد ملی نخبگان باید پل گفتمانی و پیوندی میان نخبگان و حاکمیت باشد
امتیاز شما به این مطلب